Matematik öğrenme güçlüğü olarak tanımlanan Diskalkuli sorunlarında ortada zihinsel bir problem bulunmaz. Birey sadece sayı ve sembolleri kavrama alanında güçlükler yaşar. Matematiksel işlemleri gerçekleştirme ve ilişkilendirmede de güçlük yaşayan bu çocukların pek çoğu özel yetenekli bile olabiliyor. Hatta bu tür sorunlara Einstein hastalığı da deniliyor. Sadece çocuklarda akranlarından geri kalmak psikolojik sorunlar ortaya çıkarabiliyor. Diskalkuli ile ilgili bilgilere geçmeden önce gerçeğe yakın bir öykü ile başlayalım. Bu öykü ile diskalkulinin ne olduğu ile ilgili bilgi edineceğiz.
İçindekiler
Ali ve Matematik
Ali, 10 yaşında, dördüncü sınıf öğrencisidir. Oldukça hareketli ve canlı bir öğrenci olan Ali sözel sunumlarda oldukça başarılıdır. Türkçe dersinde özellikle okuma ve yazmada sınıf ortalamasının üzerindedir. Okumayı da seven Ali çoğunlukla bilim kurgu ve macera türlerindeki kitapları tercih eder. Okuldaki sosyal çalışmalara katılmaya daima isteklidir. Ayrıca başarılı çalışmalar yapan bir öğrencidir. Ali bilim kurgu romanları sevmesine ve okuduğunu da anlamasına rağmen fen ile matematik derslerinde başarılı olamamaktadır. Bunun sebebi ise Ali’nin matematik işlemlerinde iyi olmaması ve çoğunlukla hata yapmasıdır. Bu sebepten ailesi ona özel bir öğretmen tutmuştur. Ali, matematik dersi için bu öğretmenle okul sonrası çalışmalar yapmaktadır. Buna rağmen, hala temel matematik işlemlerinde sorun yaşamakta, üstelik toplama işlemi işareti ile çarpma işlemi işaretini kimi zaman karıştırmaktadır.
Öğretmeni Ali’nin matematik dersine katılabilmesi ve işlemlerde doğru sonuca hızlı bir şekilde ulaşabilmesi için derslerde hesap makinesi kullanmasına izin vermiştir ancak bu durum Ali’nin kesirler, yüzdeler, oranlar ve ölçme gibi bazı kavramları anlamasına yardımcı olmamıştır. Ali sayısal olan hiçbir sıralamayı tam olarak hatırlamamaktadır. Örneğin ailesinin telefon numarasını hatırlayamaması onu çok üzmektedir. Ali öğretmenlerin karşılaşabilecekleri tipik bir diskalkuli tanısı bulunan bir öğrencidir.
Diskalkuli Nedir ?
Diskalkuli diğer bir ifade ile matematik öğrenme güçlüğü, bir öğrencinin temel matematiksel işlemlerde zorlanması ile kendini belli eder ve bu tip öğrencilerin diğer dersleri iyi olduğu için matematikte zorlanması beklenmez. Diskalkuli, bilişsel yetersizlik ya da düşük başarı demek değildir. Bir öğrenme güçlüğüdür ve bu öğrencilerin zeka düzeyleri normal ya da normalin üstünde olabilir.
Öğrenme güçlüğü olan bir öğrenci verileri yavaş yavaş işler ve bu nedenle aritmetik işlemleri hızlı yapamaz. Matematik, biyolojik temelli, aritmetik ile ilgili öğrenmeyi etkileyen gelişim bozukluğu olarak tanımlanan Diskalkuli daha çok matematik disleksi olarak bilinir. Bu rahatsızlık çocuğun zeka sevinden bağımsızdır. Bu öğrenme güçlüğünde daha çok çarpma, bölme, çıkarma ve toplama gibi aritmetik işlemlerde yorumlama kabiliyeti yoktur. Bu tür sorunları bulunan çocuklar işaretleri ve sayıları karıştırır. Soyut fikirlerle çalışamaz ve zihinden matematik işlemlerini yapamaz. Sayısal bilgilere ulaşmayı, sayısal dili işleyen ve işlemeyi de güç bir hale getiren sinir bağlantılarının işlevsizliği olarak bu öğrenme güçlüğü ifade edilebilir. Bu öğrenme güçlüğü bazı bilişsel bozulmalara neden olur. Odaklanma, bölünmüş dikkat, işler bellek, kısa- sürelik bellek alanlarında eksiklik oluşturur.
Diskalkuli Materyalleri
Özel stratejiler kullanarak bu Diskalkuli müdahale edilebilir. Bu alanda kullanılabilecek bazı materyaller bulunuyor. Bunlar arasında yapım blokları ile saymayı kolaylaştıran aktiviteler yapılabilir. Sayıları öğretmek için oyunlar ile pekiştirme yapılabilir. Hem daha eğlenceli olan bu aktiviteler hem de daha kalıcı olabilir. Farklı bir materyal olarak cuisenaire çubukları tercih edilebilir. Bu çubuklar ile kesirler, dört işlem, bölenleri bulma gibi temel matematik kavramları ve işlemleri yapılabilir. Rakamlı ve renkli bu çubuk setleri oldukça faydalıdır. Bunlar dışında çalışma kartları, abaküs, kareli defter çalışmalarda kullanılabilecek diğer materyaller arasında sayılır.
Diskalkuli Ayrıcı Testi
Çeşitli matematik becerilerine bakan Diskalkuli Ayrıcı testleri niceliksel akıl yürütme ve zihin matematiği de içermektedir. Ayrıca bu testler ile matematikte zorlanmaya neden olan bellek problemleri hakkında da bilgiler elde edilebilir. Matematik ile ilgili problemleri bulunan çocuklarda ancak bütüncül bir değerlendirme ile zorlandığı kısımlar tam olarak tespit edilebilir. Yapılan testler ile bir çocuğun temel hesaplamaları yapabilmesini, problemleri hızlıca çözmesini, matematiksel olguları hatırlatmayı nasıl daha iyi bir şekilde yapabilecekleri hakkında bilgiler elde edilir. Bu testlerden bazıları şunlardır. Hesaplama becerileri, matematikte akıcılık, zihinden hesaplama, sayısal akıl yürütme bulunur.
Diskalkuli Belirtileri
Matematiksel işlemleri kavrama, sayısal sembolleri tanıma, hesaplama, sembolleri doğru kullanma alanlarında yaşanan yetersizlikler ve güçlükler Diskalkuli öğrenme güçlüğüne işaret eder. Bu öğrenme güçlüğü olan çocuklardaki ana belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
- İşlem yapmak için parmaklarını kullanma
- Temel matematik işlemlerini zor ve yavaş bir şekilde çözme
- Çarpma ve toplama işlemlerindeki değişme özelliğini tanımada zorlanma
- Gün, ay, hafta ya da mevsim gibi terimleri anlamada zorlanma
- Zamanı anlatmada zorluk yaşama
- Matematiksel sembolleri karıştırma ve analog saatleri okuma da zorluklar yaşama
- Nesneler arası uzaklığı anlamakta zorluk çekme ve çarpın tablosunu öğrenme de zorluklar görme
Diskalkuli Tedavisi
Diskalkuli,birey ile hayat boyu bir arada olacak olan bir güçlüktür, hastalık olmadığından tedavi etmek yerine çocuğa matematiksel işleme becerileri öğretilir.
Doğum ile birlikte var olan diskalkuli için gelişimsel diskalkuli terimi kullanılmaktadır. Bu sebepten öğrenci matematik öğretmeninden kaynaklı bir sorun yaşıyorsa ya da kaygı sebebi ile başarısız oluyor ise bu faktörleri ortadan kaldırmadan diskalkuliden söz etmek doğru olmaz. Her yaştan bireyde Diskalkuli teşhisi yapılabilir. Değerlendirmeler yapılarak tıbbi olarak bu sorunların varlığını teşhis etmek mümkün olabilir. Bunun için farklı testler kullanılıyor. Bireyin gelişimine önemli katkılar sağlayacak uzman desteklerinin yanında sürecin öğretmen ve veliler tarafından da desteklenmesi çok önemlidir. Farklı yaklaşımlar uygulanır. Bu şekilde matematik öğretilmesi mümkün olur. Özellikle görselleştirme çok önemlidir. Bu sorunu yaşayan kişiler sayı ile yazılan 1’i yazı ile yazılan birden ayırt edemeyebiliyor. Bunun için sözel ifadeler yerine matematik sorularının görselleştirilerek anlatılması daha verimli bir çözümdür. Bireyler uygun olmayan yöntemlerle matematik çalıştırıldıklarında matematiksel işlem gerektiren oyunlardan bile uzak durabilir.
Diskalkuli Tanısı Olan Çocuk Ne Tür Zorluklar Yaşar?
Diskalkuli tanısı bulunan öğrenciler sayıları algılamada, geriye doğru saymada güçlük çeker, tahmin yürütmede zorlanır. Temel işlemlerde otomatikleşmeleri zaman alır, saati öğrenmekte güçlük çekerler, alışverişte para üstü alma verme konusunda zorlanırlar, sıralama yapmakta zorlanırlar, sağ ile solu karıştırırlar, örüntüleri fark etmekte iyi değillerdir. Ayrıca bu öğrencilerin matematik kaygıları da yüksektir ve bu durum onların matematikte başarılı olmalarına engel olur. Bu sebepten diskalkuli tanısı bulunan öğrenciler temel işlemlerde doğru cevabı verseler ya da doğru bir çözüm yöntemi kullansalar dahi bunu yaptıklarına inanmazlar, özgüvenleri zor gelişir. Basamak değerlerini algılamaları zordur ve toplama ile çıkarmayı ya da çarpmayı ve bölmeyi karıştırdıkları gibi basamak değerlerinin yerlerini de karıştırabilirler. Sayıları ters okuyabilirler. Örneğin 64 yerine 46 diyebilirler.
Diskalkuli tanısı bulunan öğrenciler ritmik saymada zorlanırlar. Ortadan başlayarak saymak istemezler. Örneğin 6’dan başlayarak 20’ye kadar ikişer ikişer say dendiğinde 2’den başlamak isterler. 15-6 işlemini yaparken 11 sonucu bulabilirler çünkü altıdan beşi çıkarırlar. Toplamanın fazla kelimesi ile çarpmanın kat kelimesinin ilişkili olduğunu karıştırabilirler. Bölme işleminde bölen ile bölüneni karıştırabilirler. Uzun süren işlemlerde hata yaparlar. En önemlisi de öğrendiklerini genelleştireme ya da başka konuya aktarmada zorlanırlar. Bu sebepten iyi bir problem çözücü olamayabilirler. Bunun yanında örneğin basit bir toplama işlemi yaparken cevabı hafızasından geri çağırmak yerine parmakları ile sayarak verirler. Hatta 5+4 işleminin cevabını verdikten hemen sonra 4+5 işlemi sorulduğunda tekrar saymaya çalışırlar, yani toplama işlemin değişme özelliği olduğunu düşünmekte güçlük çekerler. Sonuç olarak, diskalkuli tanısı bulunan öğrenciler kendilerini kullandıkları gelişmemiş stratejilerle de belli ederler.
Erken yaşlarda sayı kelimelerinin anlamını kavramada ya da sayı sembollerini anlamada zorluk çeken diskalkuli tanısı bulunan bir çocuğun ilkokul döneminde de öğrendiği bilgileri uzun süreli belleğe atmada sorunları olur. Örneğin bir gün 2×4’ün 8 olduğunu çok iyi bilirken bir başka gün bunu unutur ve hatta işlemi karıştırarak 6 cevabını verebilir. Sayı kelimelerinin anlamını kavrayamama ise bu yaşlarda 25’in 2 onluk ve 5 birlikten oluştuğunu kavrayamama olarak kendini tekrar gösterir.
Uzman Öğretici Ebru YILDIZ
İlginizi çekebilir: Özel Eğitimde Ritmik Sayma Öğretimi
Ankara Oyun Terapisi Merkezleri
DEHB Nedir , Hiperaktivite Bozukluğu Nasıl Anlaşılır?
Ankara İşitme Engelliler Rehabilitasyon Merkezi
Geç Konuşma
Konuşma Bozukluğu
