Otizm Spektrum Bozukluğu Destek Eğitim Programı
Ankara Otizm Özel Eğitim Merkezlerimiz Atipik Otizm, Asperger Sendromu ve Çocukluk Otizmi gibi yaygın gelişimsel güçlüklere sahip çocuklar için özel eğitim hizmeti vermektedir.
Ankara’da birden fazla şubesiyle pek çok bölgeye ücretsiz servis hizmeti sunan Otizm merkezlerimizden ücretsiz değerlendirme talep edebilir ve karşılaştığınız problemler için bizleri arayabilirsiniz.
Eğitim Programımız
Otizm destek eğitim merkezimiz M.E.B.’e bağlı ve Otizm destek eğitiminde uzmanlaşmış özel eğitim öğretmenleri, davranış terapisi çalışan psikologlar, ergoterapistler, oyun terapistleri ve Hacettepe Üniversitesi mezunu dil ve konuşma terapistleriyle çalışır.
Her bir birey için özel olarak eğitim programı oluşturulmakta ve o program dahilinde eğitimler verilmektedir.
Ayrık Denemelerle Öğretim Ve Yanlışsız Öğretim, Erken Yoğun Davranışsal Eğitim, Etkinlik Çizelgeleriyle Öğretim, Replik, Silikleştirmeyle Öğretim, Videoyla, Model Olma, Görsel Destekli Öğretim, Fırsat Öğretimi, Temel Tepki Eğitimi
İşlevsel Değerlendirme Ve Analiz, Resim Değiş-Tokuşuna Dayalı İletişim, Geliştirme Sistemi(PECS), Sözel Davranış, Akran Aracılı Uygulamalar
“Otizm erken çocukluk döneminde ortaya çıkar. Erkek çocuklarda kız çocuklara göre dört kat daha yaygındır.”
İçindekiler
Otizm Nedir?
Otizm Spektrum Bozukluğu kısa adıyla Otizm sosyal davranışların kısıtlı olduğu ve tekrarlayan döngülerin yaşanmasına sebep olan yaygın bir nöro-gelişimsel bozukluktur. Yaygın gelişimsel bozukluk çocukluk döneminde ortaya çıkan ve gelişimsel kayıp ve geriliklere neden olan bozukluklardır. Otizm tanısı almış bireylere otistik bireyler de denilmektedir ancak damgalanmaya sebep olduğu için kullanımı tercih edilmemektedir. Otizm erken çocukluk döneminde ortaya çıkar. Genellikle doğumdan itibaren ilk yıl içinde belirtiler kendini gösterirken bazı bebekler ise normal gelişim seyri gösterirken sonradan Otizm belirtilerinin ortaya çıkması gerileme döneminin başlamasına sonrasında ise sosyal ve davranışsal olarak yaşıtlarından farklılık göstermeye başlamalarına neden olur. Erkek çocuklarda kız çocuklara göre dört kat daha yaygındır. Asperger sendromu kalıplaşmış davranış örüntülerinin çok katı olduğu ve sosyal ilişkilerin zayıf olduğu ancak dil ve zekada bozulma görülmeyen Otizm açılımı kapsamındaki bozukluklardandır. Asperger sendromu olan çocuklar konuşma problemleri yaşamamaktadır. Atipik Otizm belirtilerin daha hafif gözlendiği Otizm kapsamındaki bozukluklardandır. Belirtiler daha hafif olduğu için gelişimsel ve sosyal olarak ilerlemek daha kolaydır. Dil becerilerinin sonraki yıllarda düzelebildiği gözlenmektedir. Çocukluğun Dezintegratif Bozukluğun’ da ise sosyal, davranışsal, dil, motor hareketlerde normal gelişim seyri gösterirken aniden becerilerin kaybıdır. Rett sendromu gelişimde sosyal ve iletişimsel zayıflıklarla birlikte baş büyümesinde yavaşlık, denge bozukluğu ve yürümede zorluklar gibi fiziksel olarak belirgin değişikliklerin de gözlendiği Otizm kapsamındaki bozukluktur.
Otizm Neden Olur Genetik Midir?
Yapılan bilimsel çalışmalar sonucu otizmin genlerden kaynaklı olabileceği ancak otizme hangi genin sebep olduğuna yönelik net bir bilgi bulunmamaktadır. Tuberoskleroz ve Frajil-X sendromu ise otizme neden olan nadir gözlenen genetik hastalıklardandır. Ailede otizmli bir kardeşin olması Otizm olasılığını arttırmaktadır. Gebelik ve doğum sırasındaki güçlüklerin otizme neden olup olmadığına yönelik araştırmalar hala devam etmekle beraber gebelik ve doğum sırasındaki güçlük yaşayan çok az sayıda annenin çocuklarında Otizm gözlenmiştir. Aynı zamanda gebelik öncesinde annenin geçirdiği viral enfeksiyonlar da otizmin nedenlerindendir. Genlerden kaynaklı bir gelişimsel bozukluk olduğu için otizmin önlenmesi mümkün değildir.
Otizm belirtileri başlıca ; yaşıtlarına uygun sosyal beceriler geliştirememe, göz temasından kaçınma, acı hissine tepki vermeme duyarsız kalma, beden dilini yeterince kullanamama, sosyal ilişkileri başlatmada zorluklar yaşama, karşılıklı sohbet etmede yetersizlikler, el çırpmak sallanmak gibi tekrar eden davranışlar sergileme, kullanılan nesnelere karşı aşırı bağlılık geliştirme ve aynı nesne kullanımına karşı direnç gösterme, düzenin bozulması ve değişimlere aşırı tepkiler gösterme, dönen cisimlere ya da ışıklandırma gibi duyusal uyaranlara karşı beklenenden fazla ilgi gösterme ya da hiç tepki vermeme, aşırı derecede ve sebebi belli olmayan ağlamalar, parmak ucunda yürüme, dokunulmaya karşı olumsuz tepkiler vermek olarak sıralanabilir. Bu belirtiler otizmli çocuklarda farklı derece ve şekilde kendini göstermektedir.
Bebeklerde ve Okul Öncesi Çocuklarda Otizmin Erken Belirtileri
Otizm Teşhisi Nasıl Konur?
Türkiye’de Otizm tanısı nörologlar ve psikiyatristler tarafından konulmaktadır. Eğer çocuğunuzda yukarıda belirttiğimiz Otizm belirtilerinden birden fazlasını gözlemliyor ve günlük becerilerinde bu belirtilerin olumsuz etkilerini yaşıyorsanız tanı için çocuk ve ergen psikiyatristine başvurmanız gerekmektedir. Otizmde kullanılan bazı testler vardır ADOS ve CARS otizmin tanılamasına yönelik kullanılan testlerken PEP-R gibi testler otizmli çocukların gelişim ve eğitim gibi açılardan tanınmasını sağlamaktadır.
Otizm tedavi edilmesi gereken bir hastalık ya da bir engel değil bir gelişimsel bozukluktur. Tedavi edilemez ancak gösterilen belirtilerde olumlu değişiklikler meydana gelebilir. Sadece otizmli çocukların kullandığı Otizm ilaçları yoktur ancak ek tanı ya da süreçte gelişen farklılıklarla birlikte otizmli çocukların da ilaç kullanması beklenebilir. Çoğu otizmli bireyde yaşam boyu destek gerekmektedir. Eğer ihtiyaç duyulan destek doğru bir şekilde karşılanmazsa hayat boyunca sosyal ve gelişimsel olarak yaşıtlarından farklılık gösterebileceği için okul, iş dünyası gibi alanlarda sorun yaşayabilirler. Yaşamın ilerleyen yıllarında alınan destek ile birlikte sosyal ve gelişimsel alanlarda becerilerinde iyileşme olmakla birlikte Otizm yaşam boyudur sonrasında geçmesi/bitmesi beklenen bir süreç değildir. Özel eğitim merkezleri Otizm spektrum bozukluğuna sahip bireylerin ihtiyaç duyduğu desteğin başında gelmektedir. Özel eğitim merkezlerinde erken tanı ile birlikte okul öncesi dönemde sosyal ve gelişimsel becerilerinin gelişmesi hedeflenirken okul dönemi ile birlikte akademik olarak da destek ile otizmli bireylerin gelebilecekleri en iyi noktalara gelmeleri hedeflenmektedir. Kurumumuzda Otizm spektrum bozukluğu tanılı okul öncesi ve okul dönemi çocuklara hizmet verilmektedir.
Otizm eğitiminde sosyal becerileri arttırmada dilin etkisinin önemli olduğu için dil ve iletişim terapisi kullanılabilir. İletişimi arttırmak için grup derslerine dahil edildiği bir süreç izlenebilir. Uygulamalı davranış analiziyle sosyal olarak beklenen/istenen davranışların arttırılması beklenmeyen/istenmeyen davranışların azaltılması hedeflenmektedir (ABA). Bunlara ek olarak ailelerin ve toplumun bilinçlendirilmesi ve Otizm spektrum bozukluğuna sahip bireylere nasıl davranılması gerektiğine yönelik verilecek eğitimler ya da Dünya Otizm Farkındalık Gününde yapılan etkinlikler gibi toplumsal farkındalık çalışmaları otizmli bireylerin olumlu yönde gelişim gösterebilmelerine katkı sağlamaktadır.
Otizmde Beslenme ve Uyku
Otizmli çocukların beslenme rutinleri diğer çocuklardan belirgin ölçüde farklılık gösterir. Çoğunlukla otizmli çocukların emmeleri zayıftır ek gıdaya geçiş ile birlikte problemler artış gösterir. Çoğunlukla bebeğin süt dışındaki diğer besinleri reddetmesi beklenirken bazı otizmli bebeklerin seçici olmadığı görülebilir. Katı yiyecekleri sıklıkla reddeden otizmli çocuklarda sürekli sıvı ve püre benzeri yiyecekler tüketmelerine bağlı olarak çiğneme kaslarında zayıflıklar olabilir. Bir yiyeceği beğendikten sonra sürekli aynı yiyeceği yeme isteği ve diğer yiyecekleri reddetme eğilimindedirler. Otizmli çocuklar için önerilen bazı diyet ve takviye programları vardır ancak bu programlar üzerine yapılmış ve geçerliliği ispatlanmış bilimsel çalışmalar yeterli değildir. Henüz bu diyet ve takviye programlarının etkililiği ispatlanmamıştır. Otizmli bebeklerin uykuya dalmada ve uyku süresinde güçlük yaşadıkları bilinmektedir. Erken çocukluk ve ileriki yıllarda ise uyku rutinlerine aşırı sıkı bağlanma ve saatlerin aksamasına aşırı tepki gözlenmektedir.
Otizm ve Konuşma Bozuklukları
Dil gelişimi otizmli çocuklarda geriden gelmektedir. Otizmli çocuklar çoğunlukla 5 yaşındayken ilk kelimelerini söylemeye başlarlar. Yeni kelimeler öğrenebilir isteklerini sözel olarak ifade edebilirler. Otizmli çocukların yaklaşık yüzde 20’lik kısmında dil becerilerinin gelişmeyebilir. Konuşmalarında çoğunlukla ben zamirini kullanmazlar ‘’o yapar, sen konuşursun’’ gibi ifadeler kullanırlar. Sorulan soruları ya da söylenen cümleleri hemen arkasından tekrar etme eğilimi gösterirler. İsteklerini ben isterim şeklinde değil ‘’ister misin?’’ şeklinde soru ile dile getirme eğilimdedirler. Evet ve hayır kelimelerini öğrenmeleri çok uzun sürebilir, çoğunlukla kullanmazlar. Cümleleri kurallı ve anlamlı kurmada sıkıntı yaşarlar. Konuşmayı yeterince öğrendikten sonra aşırı uzun cümleler kurma eğilimdedirler. Şakaları, mecaz anlamlı kelimeleri, eş anlamlı kelimeleri, deyimleri, soyut cümleleri anlamakta zorlanırlar. Otizmli çocuklar konuşmayı ve dili sosyal iletişim aracı olarak kullanmazlar. Konuşma esnasında doğru tonlama ve vurguları doğru yerlerde yapma konusunda sorun yaşayabilirler.
Zihin Yetersizliği ve Otizm Spektrum Bozukluğu
Otizmli çocuklar için genel bir zihinsel yetersizlikten bahsedilemez. Zihinsel becerileri ve IQ puanları açısından Otizm spektrum bozukluğu olan bireyler farklılık göstermektedirler. Otizmli çocukların yaklaşık yüzde yirmisinin normal zekaya sahip sahiptirler. Yaklaşık yüzde 30’luk kısmı sınır zeka puanına sahipken yüzde kırklık kısımda zihinsel yetersizlik gözlenmektedir.
