İçindekiler
Okuma Yazma Süreci Aşamaları
Okuma yazma sürecinde izlenilmesi gereken aşamaları 3 başlıkta ele alıyoruz.
1) İlk okuma yazmaya hazırlık
a) Dinleme eğitimi çalışmaları
b) Parmak, el ve kol kaslarını geliştirme çalışmaları
c) Boyama ve çizgi çalışmaları
2) İlk okuma yazmaya başlama ve ilerleme
a) Sesi hissetme, tanıma ve ayırt etme
b) Harfi okuma ve yazma
c) Harflerden heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cümleler oluşturma
d) Metin oluşturma
3) Bağımsız okuma ve yazma
a)Dinleme eğitimi çalışmaları
Öğretmen masal, hikaye anlatımı yaparak öğrencileri dinlemeye teşvik eder.
Öğrencilerden aile içi sohbetlere katılmaları sağlanır.
Arkadaşları ile sohbet ortamı oluşturarak karşılıklı dinleme sağlanabilir.
b)Parmak, el ve kol kaslarını geliştirme çalışmaları
Kalem tutma becerisini kazanmak için küçük kas gelişiminin tamamlamış olmak gerekir.
Ritim tutma çalışması yapılabilir. (Alkış parmak şıklatma )
Oyun hamuru ile el kaslarını geliştirecek çalışmalar yapılabilir.
Öğrencilerle parmak kuklaları kullanılarak çeşitli oyunlar hazırlanabilir.
c)Boyama ve çizgi çalışmaları
Bu aşama harf yazmanın temelini oluşturmakta ve el göz koordinasyonunun gelişmesini sağlar.
Keçeli kalem, boya kalemleri gibi kalın uçlu kalemler kullanılarak boyama çalışmaları yapılabilir.
Yön belirterek noktaları birleştirme çalışmaları yapılabilir.
Şekilleri devam ettirme örüntü oluşturma çalışmalarıyla desteklenebilir.
2) İlk okuma yazmaya başlama ve ilerleme
a) Sesi hissetme, tanıma ve ayırt etme
Sesin baskın olduğu hikaye anlatılır.
İlgili sesler ile ilgili şarkı, şiir dinletilir.
İlgili sesler ile ilgili animasyonlar izletilir.
Sesin geçtiği görseller öğrencilere gösterilir.
Öğretmen bütün adımlarda sesi vurgulamalıdır.
Bu sayede öğrencilerden sesi fark etmeleri sağlanır. İlk adım oldukça önemlidir ileride oluşabilecek karışıklıklara engel olur.
b)Harfi okuma ve yazma
Havada yazma, sırada yazma gibi yazmaya hazırlık adımları izlenir.
Harf yazılış yönüne uygun bir şekilde yazılır
Silik yazılan harfin hareket yönüne göre öğrenciler tarafından yazılması sağlanır.
Kontrol yardım düzeltme aşamaları çok önemlidir.
Önce büyük harfin yazımı hemen sonra küçük harfin yazımı verilmelidir.
c) Harflerden heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cümleler oluşturma
Yeni sesler öğrenildikçe önceki seslerle ilişkilendirilmelidir.
Hece sayıları kolaydan zora artmalıdır.
Heceler bir hece ile birden fazla kelime oluşturmaya elverişli(işlek) olmalıdır.
Öğrenilen her yeni kelime cümle içinde kullanılmalıdır.
Büyük harf kullanımı bu aşamada gösterilmelidir.
Noktalama işaretleri basit bir şekilde bu aşamada verilmelidir.
d) Metin oluşturma
Okuma yazma öğretiminin son aşamasıdır.
Kelimelerden kurallı cümle oluşturma en çok kullandığımız ve en çok verim aldığımız etkinliklerden biridir.
Öğrenilen cümlelerden metin yazmaları istenir.(Günlük tutmak hikaye oluşturmak)
Kelime ve cümleler doğru telaffuz edilmelidir.
Anlamsız hece, kelime kullanılmasından uzak durulmalıdır.
Okuma Yazma Sürecinde Kullanılabilecek Etkinlikler
Resimli dikte çalışması
Kelime tombalası
Cümle oluşturma tırtılı
Kelime avı
Eksik harf ve hece tamamlama
Okuma Yazma Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Harf sayısı arttıkça geçmişe dönük harfler unutulabilir. Öğretmen hatırlatma amaçlı etkinliklerle kontrolü sağlamalıdır.
- Harfleri ters okuma ve yazma; ‘b’ ve ‘d’, ‘p’ ve ‘b’, ‘m’ ve ‘n’ harfini karıştırmaların önüne geçmek için sesi tanıma, hissetme, ayırt etme aşamasının sorunsuz tamamlanmış olması gereklidir.
- Öğretmen sesi vurgulamalı çeşitli materyallerle (görseller, şarkılar, animasyonlar) desteklemelidir.
- Okuma ve yazma çalışmalarında öğrenciye baskı yapılması öğrencinin derse karşı tutum ve davranışlarını olumsuz etkileyebilir.
- Şekil ve ses yönünde benzerlik gösteren harflerde karıştırmalar olabilir bu karışıklığı gidermek için 1.aşama özenle uygulanmalıdır. Etkinlikler öğrencinin ilgi ve ihtiyacına uygun düzenlenmelidir.
- Görsel hafızası güçlü bireyler için resimler, somut nesneler kullanılmalıdır.
- İşitsel hafızası güçlü bireyler için şarkılar, videolar kullanılmalıdır.
- Güncellik öğrenmede kalıcılığı arttıracaktır.
- Öğretmen bütün çalışmalarda rol modeldir. Etkinliklere aktif katılmaları öğrencilerin motivasyonlarını arttırır.
- Değerlendirme bireysel farklılıkları göz önünde bulundurarak yapılmalıdır. Her çocuk aynı anda öğrenmez ya da etkinlikler her çocuğa uygun olmayabilir. Etkinlikler öğrenciye göre düzenlenmelidir.
- Dikte çalışmaları okuma yazma öğretiminde önemli bir rol izlemektedir ancak dikte öğrencinin yazma isteğini olumsuz yönde etkileyebilir. Dikte çalışmalarından verim almak istiyorsak dikteyi çeşitli yollarla öğrenciye sunabiliriz.
Dikte çalışmaları:
Resimli dikte çalışması
Karşılıklı dikte çalışması
Eksik kelimelerle dikte çalışması
Evde çeşitli oyun ve etkinliklerle velileri bu sürece dahil edebiliriz bu sayede öğrenci veli ilişkisi güçlenir ve pekiştirme sağlanır.
Uzman Öğretici Betül ÖZTÜRK
